Bouw van de raadhuizen van Ooltgensplaat en Middelharnis (1617, 1639)

De Gouden Eeuw is niet alleen de eeuw van rijkdom voor ons land. Op het gebied van kunst is het kleine Nederland ook groot in de wereld.

Bekende schilders als Rembrandt, Vermeer en Frans Hals zijn tot op de dag van vandaag beroemd en hun schilderijen zijn veel geld waard. Naast de schilderkunst maakt de bouwkunst ook een bloeiperiode mee. Het bekendste bouwwerk uit die tijd is het stadhuis van Amsterdam, nu het Paleis op de Dam. Het wordt door sommigen wel gerekend tot één van de wereldwonderen. 

Binnen de bouwkunst zijn twee stromingen in de mode: de Renaissance en daarna het Classicisme. Bij de Hollandse Renaissance moet je denken aan trapgevels met allerlei versieringen. Het raadhuis van Ooltgensplaat is daar een mooi voorbeeld van. Dit raadhuis is gebouwd in 1617 en het dorpsbestuur van die tijd mag trots zijn op het resultaat. Hier kun je als dorp mee voor de dag komen. Veel andere dorpsbesturen vergaderen dan nog in de plaatselijke herberg of in een gewoon huis. Het gaat Ooltgensplaat aan het begin van de zeventiende eeuw duidelijk voor de wind, anders kun je zo’n mooi en daarmee duur gebouw niet betalen. In enkele dorpen vinden we nog gevels in Renaissancestijl. Dit zijn dan vaak eenvoudige trapgevelhuisjes. Veel van deze gevels zijn later (helaas) ingrijpend verbouwd. 

Ooltgensplaat heeft een, zoals ze dat noemen, representatief raadhuis. Middelharnis kan dit overtreffen. De visserij brengt in Middelharnis waarschijnlijk aardig wat geld op, want in 1639 wordt aan het eind van de Voorstraat een voor het eiland bijzonder raadhuis gebouwd. Ook over de plaats, aan het eind van de Voorstraat, is goed nagedacht. Een vreemdeling, die vanaf de haven het dorp inloopt, kijkt recht op het raadhuis. Voor de bouw heeft het dorpsbestuur van Middelharnis enkele beroemde mensen aangetrokken, de Leidse architect Arent van 's Gravesande en de Haagse beeldhouwer Pieter Adriaensz. 't Hooft. Beide heren hebben gewerkt aan andere bekende gebouwen in het land. Het raadhuis is gebouwd in classicistische stijl. Diverse onderdelen van de bouwkunst uit de oudheid (Romeinen en Grieken) herkennen we erin.

De raadhuizen van Ooltgensplaat en Middelharnis zijn niet alleen van belang voor de bouwstijl waarin ze zijn gebouwd. Ze geven ook aan, dat enkele dorpsbesturen niet alleen het lef, maar ook nog eens het geld hebben om iets moois te laten bouwen. En dat past goed in de Gouden Eeuw.